---

از دیدگاه حضرت امام خمینی (ره) در مورد ابعاد و انواع وحدت و اتحاد ملی راهکارهای فراروی نظام اسلامی برای مقابله با چالشهای تفرقه آمیز تبییت شده که به برخی از آنها اشاره می کنیم

 

قال الله تعالی:« اعتصموا بحبل الله جمعیاً و لاتفرقوا»

 

«و همگی با هم به حبل خدا دست یازید و از (یکدیگر) جدا نشوید.»

---

 

 

وحدت و وفاق ملی یکی از ضرورت های حتمی جامعه می باشد که در مواجهه با تهدیدات بیرونی و چالش های درونی بهترین راهکاری است که می توان اتخاذ نمود. واژه «وفاق ملی» که امروزه از آن یاد می کنیم به معنی «وحدت» و «یکپارچگی» ملی است و نباید آن را با «یکدستی» و «یکسانی» معادل دانست؛ یعنی «وفاق ملی» را باید در کنار پذیرش اصل اختلاف در جامعه معنا کرد و وجود وفاق را مستلزم قبول اصل اختلاف در جامعه دانست.

ماهیّت وحدت با توجه به گستره آن در عرصه‏های مختلف، از طرف امام خمینی"ره" مبانی خاص داشته است. به همین دلیل این وحدت از وحدت ملّی تا وحدت روشی و عملی و وحدت عرفانی و وحدت امت اسلامی در نوسان است و باید وحدت مورد نظر ایشان را در همان حوزه‏ای که بدان می‏پرداخته‏اند، مورد بررسی قرار داد، نه این که حکمی کلی در تمام زمینه‏هایی که سخن از وحدت آورده‏اند، صادر کرد. و این همان وحدتی است که می‏توان از آن به "وحدت معقول" و یا "وحدت استراتژیک" یاد کرد.

 وحدت گرچه در ادبیات اسلامی کاربرد و نقش اساسی دارد، امّا در ادبیّات سیاسی رایج کمتر مورد بررسی قرار گرفته است و آن‏چه در این زمینه به‏کار رفته، بیشتر مفاهیمی است که برتری یک شیوه و یا تفکّر را به دنبال داشته و بیشتر کاربرد خارجی دارد؛ مفاهیمی چون ناسیونالیسم، پان عربیسم، پان ترکیسم و... از این دسته به‏شمار می‏رود، اما مفهوم وحدت در اندیشه‏ی سیاسی اسلام علاوه بر کاربرد در حوزه داخلی و خارجی، در هر مورد نمود مختلفی دارد. برای مثال وقتی سخن از"وحدت امت اسلامی" به‏میان می‏آید، به معنی برداشتن مرزهای جغرافیایی نیست، بلکه به معنی وحدت عمل و درک متقابل در خصوص موضوعات مشترک، حول مصالح اسلامی است.

از طرف دیگر، وقتی در محیط داخلی سخنی از وحدت به‏میان می‏آید، نه‏تنها به معنی وحدت تفکّر یا سلیقه است، بلکه به معنی وحدت عمل در زمینه‏ی منافع ملّی، اسلامی و قانون اساسی است؛ چیزی که امروزه از آن به "وفاق اجتماعی" و یا انسجام داخلی و یا وحدت ملّی یاد می‏شود.

از آن‏چه گفته شد، نقش و اهمّیت این مفهوم در پیشبرد اهداف داخلی و خارجی جامعه‏ی اسلامی مشخص می‏شود. از دیرباز از زمان "سید جمال‏الدین اسدآبادی" تا زمان امام خمینی"ره"، مفهوم وحدت کاربرد زیادی داشته است. آن‏چه در این‏جا مورد بررسی قرار می‏گیرد، بررسی این مفهوم در اندیشه‏ی امام خمینی"ره"و بررسی آن در داخل و خارج است.

از دیدگاه حضرت امام خمینی (ره) در مورد ابعاد و انواع وحدت و اتحاد ملی راهکارهای فراروی نظام اسلامی برای مقابله با چالشهای تفرقه آمیز تبییت شده که به برخی از آنها اشاره می کنیم .

الف) اهمیت وحدت ملی :

از نظر امام خمینی (ره) وحدت نه به عنوان نیاز مردم مسلمان ایران که به منزله نیاز دائمی مسلمانان جهان بشمار می آید چرا که تأمین منافع مشترک مسلمانان در سایه ممانعت از مواضع بیگانگان و جلوگیری از تسلط آنان به مقدرات کشورهای اسلامی مسیر است به نظر ایشان وحدت و همدلی مردم نیروهای انقلابی همانطور که در روند نهضت اسلامی ایران از اهمیت بسزایی برخوردار بوده در حفظ نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران نیز حائز اهمیت فراوانی است.

در اندیشه ی حضرت امام خمینی (ره) اهمیت وحدت ملی از دو بعد درونی و بیرونی برخوردار است که به شرح آن می پردازیم .

اهمیت درونی وحدت ملی :

از دیدگاه امام خمینی (ره) وحدت ملی هم در پیروزی انقلاب اسلامی نقش داشته است هم ضامن حفظ دستاوردهای آن بشمار می آید لذا شایسته است انسجام ، وحدت درونی بر اساس ارزشهای مکتبی همچنان مستحکم و پایدار باقی بماند تا طریق سازندگی و توسعه تداوم یابد.

1-وحدت مردم در روند نهضت اسلامی :

 

امام خمینی (ره) همواره رمز پیروزی و بقای انقلاب را در دو چیز میدانسته اند :

1-کلمه توحید : « انگیزه الهی داشتن و مقصد عالی را حکومت اسلامی دانستن»

2-وحدت کلمه : « یکپارچگی و اجتماع پرشور مردم و حضور در صحنه های گوناگون »

ایشان وحدت را به عنوان رکن اساسی در جریان انقلاب اسلامی بیان می دانستند و می فرمودند :

ابعاد قیام همه قشرها را گرفته است اختصاص به یک دسته ای یا دسته ی دیگر ندارد . .

همچنین به سیاستمداران توصیه فرمودند :

«آگاهی مشارکت نظارت همگانی‌سیاسی مردم باحکومت‌ضامن حفظ نظام وامنیت‌ملی کشور است»

2-وحدت همدلی نیزوهای انقلابی برای حفظ نظام :

امام خمینی (ره) همانطور که پیروزی نهضت را مدیون وحدت و همدلی تمام قشرهای جامعه می‌دانستند حفظ نظام را در تمام مقاطع بر اساس محور وفاق میسر می‌داند لذا بر لزوم وحدت بین مردم و حفظ برادری و اخوت در تمامی احوال تأکید داشتند و آنرا برای حفظ اصلاح امری واجب و ضروری بر می شمردند.

اهمیت برونی وحدت ملی :

امام خمینی (ره) حفظ وحدت ملی و حضور آحاد و اقشار مردم در صحنه را موجب رفع فشارهای خارجی می دانسته واز نظر ایشان پیروزی انقلاب اسلامی منافع بسیاری از کشورها و ابر قدرتها را به خطر انداخته است از این رو طبیعی است که قدرتها بیگانه برای دستیابی به منافع از دست رفته خود همواره در صدد شیطنت های مختلف می باشند.

1-دشمن شناسی و دشمن ستیزی :

امام خمینی (ره) علاوه بر تشویق ملت و دولت به تحکیم وحدت در مقابل بیگانگان و دشمنان نظام کشور را به ریشه ها و عوامل ایجاد تفرقه و جدایی در میان ملت اشاره می کردند . ایشان دشمن شناسی و شناخت بیگانگان را به عنوان عامل اصلی تفرقه بین مردم مسلمانان ایران و توجه به تلاش قدرتهای بزرگ برای تأمین استعماری خود را موجب تحقق وحدت ملی بر می‌شمردند.

2-مقابله با منفعت جویی های قدرت های بزرگ در کشورهای اسلامی :

امام خمینی (ره) معتقد بودند که وحدت درونی در جامعه اسلامی ایران با تحقق وحدت بیرونی بین ممالک اسلامی ارتباط و تداوم دارد.

ایشان می فرمودند : من خوشبختم که جمهوری اسلامی بعضی فرصت ها را به ما و ملت ما نصیب می کند و از آن فرصت ها ملاقات باقشرهای مختلف و مذاهب مخلف و دین های مختلف است و ما همه در تحت لوای مجتمع هستیم ایران مال همه است و توحید مذهب همه است مبدأ و معابده ایده همه است و ما این مشترکات را داریم ملت واحده هستیم و لازم است که در مسائل ایران همه در صحنه باشیم . همه با هم ید واحده باشیم . . . . با هم تشریک مساعی کنیم در اینکه یک راه پیدا کنیم برای جلوگیری از ستم در تمام قشرهای انسانها دنیا

3-ممانعت از نفوذ بیگاناگان درامور داخلی کشور :

امام خمینی (ره) کارکرد کلمه بین مردم را همبستگی برای مقاله با دشمنان وشکست ابر قدرتها می دانستند ایشان می فرمایند « هیچ قدرتی نمی تواند بر یک ملتی که همراه هم هستند و با هم هستند هیچ قدرتی نمی‌تواند با او مقابله کند.»

وحدت مسلمانان در مبارزه با اسراییل

در سرتاسر بیانات و مکتوبات امام خمینی(ره) می توان به موضوعاتی دست یافت که در جهت مبارزه مسلمانان و اتحاد آنان علیه اسراییل و ظلم و ستم این رژیم علیه ملت مظلوم فلسطین بیان شده است. جالب آن که این اعلام ایشان در جهت اقدام علیه اسرائیل، به پس از پیروزی انقلاب اسلامی و رهبری ایشان اختصاص ندارد، بلکه قبل از آن نیز ـ از سال 42 به این طرف ـ این اعلام خطرها را به وضوح بیان می نمودند، به طوری که امروزه به دلیل جنایات صهیونیست ها علیه ملّت مظلوم فلسطین و انفعال کشورهای اسلامی در قبال آن جنایات، حساسیت این مساله دو چندان می شود.

زمانی ایادی صهیونیسم در ایران حکمفرمایی می کردند و ساواک به عنوان یکی از مخوف ترین تشکیلات زیرزمینی و پلیسی تحت هدایت و آموزش کارشناسان صهیونیست قرار داشتند. آنان در هرم قدرت ایران نفوذ بی سابقه داشتند. ایشان در عراق ـ با این که در تبعید به سر می بردند ـ با کمال شجاعت و شهامت چنین می گویند:

 

«هدف اجانب، قرآن و روحانیت است... ما باید به نفع یهود امریکا و فلسطین هتک شویم، زندان برویم و معدوم گردیم، فدای اغراض اجانب شویم. این جانب بر حسب وظیفه ی شرعیه به ملّت ایران و مسلمین جهان اعلام خطر می کنم که قرآن کریم و اسلام در معرض خطر است، استقلال مملکت و اقتصاد آن تحت قبضه ی صهیونیست ها است». ایشان به خاطر افشاگری علیه جنایات صهیونیست ها به زندان می روند و تبعید می شوند، اما هم چنان از این مهم فرو گذار نمی کنند .

لزوم و ضرورت انسجام اسلامی

باید در نظر داشت که امت اسلامی این توانایی را دارند که نقش و جایگاه قابل توجهی در ساختار نظام بین‌الملل ایفا نماید و تنها راه تبدیل شدن این همه امکانات و توانمندی ها از قوه به فعل، همانا طراحی و بکارگیری وحدت نظر و اتفاق آرای امت مسلمان در برابر چالش ها و مسایل عمده ی بین المللی است که به نوعی دامن‌گیر تمامی ملت های اسلامی شده است. هرچه حکومت های کنونی ممالک اسلامی به الگوی دولت اسلامی نزدیک شوند ،همان‌قدر همکاری و اتحاد خود را با سایر کشورهای اسلامی در قسمت های سیاسی و اقتصادی و نظامی گسترش خواهند داد.

انسجام اسلا‌می نیاز حیاتی در تمامی دوران گذشته جامعه اسلا‌می بوده است. لکن امروز حساس‌تر از همه دوران گذشته است و استکبار بیش از گذشته بر امکان ضربه زدن به جوامع اسلا‌می با سلا‌ح تفرقه واقف گردیده است. در میدان تفرقه و اختلا‌ف است که ملل مسلمان از تحول و پیشرفت عقب مانده، راه انحطاط و سقوط را پیش می‌گیرند و دشمنان اسلا‌م به تجهیز و تقویت بیش از پیش خود در زمینه‌های مختلف می‌پردازند. کشورهای اسلامی باید به بیداری، آگاهی و هوشیار کردن مسلمانان در جهان اسلام پرداخته و نسبت به خطراتی که آنها را تهدید می کند، هوشیار باشند، تا بتوانند فعالیت آنها را در راستای ارائه چهره نادرست اسلام و ایجاد فتنه میان مسلمانان خنثی کنند. به همین سبب امام خمینی(ره) دو گروه را در ایجاد انسجام اسلا‌می مورد خطاب قرار داده، هریک از آنان را با توجه به جایگاه خویش در این امر مس?ول می‌داند، دولت‌های اسلا‌می و علمای جهان اسلام.

وی در مورد دولت‌ها می‌فرمود:"آن چیزی که در نظر من از جمله مشکلا‌ت است، دولت‌های اسلا‌می است. اگر دولت‌های اسلا‌می به وظایف خودشان عمل بکنند و دست از اختلا‌فاتی که بین خودشان هست بردارند و همه تحت کلمه اسلا‌م مجتمع بشوند، مشکلا‌ت ممالک همه، حل خواهد شد. مع‌الا‌سف می‌بینیم که دست‌های ناپاکی که در بین ملت‌ها از اجانب هست نمی‌گذارند که تفاهم بین دولت‌های اسلا‌می واقع بشود."

امام خمینی(ره) علمای اسلام را نیز در ایجاد و تداوم انسجام اسلامی مسئول می‌داند و وظیفه آنان را اینگونه به آنها گوشزد می‌کند: "علمای اعلام وخطبای محترم کشورهای اسلامی ،دولتها را دعوت کنند که از وابستگی به قدرتهای بزرگ خارجی خود را رها کنند وبا ملت خود تفاهم کنند،در این صورت پیروزی را درآغوش خواهند کشید. ونیز ملتها را دعوت به وحدت کنند و از نژادپرستی که مخالف دستور اسلام است بپرهیزند وبا برادران ایمانی خود در هر کشوری و با هر نژادی که هستند دست برادری دهند که اسلام بزرگ آنان را برادر خوانده و اگر این برادری ایمانی با همت دولتها و ملتها وبا تأیید خداوند متعال روزی تحقق یابد خواهید دید که بزرگترین قدرت جهان را مسلمین تشکیل می‌دهند. به امید روزی که با خواست پروردگار عالم این برادری و برابری حاصل شود.(وصیتنامه امام خمینی)

 

---

منابع : 1-دغدغه‌ها و نگرانی‌های امام خمینی ، م?سسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی / 2- حوزه / 3- وبلاگ وحدت

ادامه مطلب